Günlük hayatımızda hepimiz bir şekilde çalışıyoruz ya da çalışacağız. Peki iş yerlerinde güvenliğimiz nasıl sağlanıyor? Ya da bir çalışan, iş yerinde sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmazsa neler olabilir?
Tam da burada devreye İSG yani “İş Sağlığı ve Güvenliği” giriyor. Kısaca İSG diye duyduğumuz bu alan, çalışanların güvenliğini sağlamak ve iş kazalarını önlemek için yapılan tüm planlama, uygulama ve kontrolleri kapsayan çok önemli bir çalışma alanı.
Hadi gelin merak ettiğiniz tüm yönleriyle İSG’yi keşfetmeye başlayalım.
İş Sağlığı Güvenliği Nedir?
18. yüzyılda Sanayi Devrimi’yle birlikte önem kazanmaya başlayan İş Sağlığı Güvenliği O dönemlerde yaşanan büyük fabrikalardaki yaralanmalar ve hastalanmaları sonucunda zamanla büyük bir sorun olarak fark edilebilir hale geldi. Süreç sonucunda Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi kuruluşların çalışmalarıyla birçok ülkede, iş yerlerinde güvenliği sağlamak için yasalar çıkarıldı. Türkiye’de de bu konuda çeşitli yasal düzenlemeler yapıldı.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre sağlık, sadece hastalık ya da sakatlık olmaması değil; fiziksel, ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyilik hali olduğu için aslında tam da bu nedenle iş sağlığı ve güvenliğini sadece kaza riskine karşı önlem almakla sınırlamadan aynı zamanda stres, yoğun iş yükü ya da iş yerinde kötü muamele (mobbing) gibi psikolojik sorunların da önlenmesi açısından tanımlamak gerekiyor. Yani İş Sağlığı ve Güvenliği Mesleği çalışanların hem beden sağlığını hem de ruh sağlığını korumayı hedefleyen bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü Nedir?
İş Sağlığı ve Güvenliği, bir iş yerinde hem çalışanların sağlığını korumak hem de işin daha güvenli ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak için yapılan planlı ve bilimsel çalışmalardır. Bu bölümde iş yerlerinde çalışanların kazalara uğramalarını önlemek ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmak, güvenliklerini sağlamak için uzmanlar yetiştirmek hedeflenmektedir. Bölümde verilen dersler arasında iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, risk analizi, iş hijyeni, yangın güvenliği, acil durum yönetimi, ergonomi ve psikososyal riskler gibi konular yer alır. Öğrenciler hem teorik bilgi edinir hem de staj ve saha uygulamalarıyla pratik deneyim kazanırlar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü bazı üniversitelerde ön lisans yani 2 senelik okunabilirken bazı üniversiteler de ise 4 senelik lisans eğitimi olarak verilmektedir.
Dikey Geçiş Sınavı ile Başka Bir Bölüme Geçebilir Miyim?
İş Sağlığı ve Güvenliği ön lisans programını bitiren öğrenciler, Dikey Geçiş Sınavı (DGS) ile lisans eğitimlerine devam edebilirler. Mezunlar; İş Sağlığı ve Güvenliği, Acil Yardım ve Afet Yönetimi, İşletme, İşletme Yönetimi, Sağlık Yönetimi, Sosyal Hizmet ve Sağlık İdaresi gibi lisans programlarına geçiş yapma hakkına sahiptir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümünün Önü Açık mı?
Bu alanda eğitim alan öğrenciler, mezuniyetlerinden sonra “iş sağlığı ve güvenliği teknikerliği” unvanı ile çalışma hayatına girmektedirler. Girdikleri işlerde ise iş yerindeki olası ve olan riskleri tespit etmek, güvenlik önemleri almak, çalışanlara eğitimler vermek ve gerekli denetimleri yapmak görevleri arasında yer almaktadır. İnşaattan sanayiye, sağlıktan kamu kurumu ve danışmanlık firmalarına kadar birçok firmada çalışma imkanı bulan İSG teknikerliği geniş çalışma alanlarında görev yapma konusunda avantajlı meslekler arasında yer almaktadır.
Açık Öğretim Fakültesi (AÖF) ile İş Sağlığı Güvenliği Okuyabilir Miyim?
Bu bölümü tercih etmek isteyen öğrenciler için taban puanlar her yıl değişebilir. Bilindiği üzere puanlar, o yılki sınavın tercih yoğunluğu ve başarı sıralamalarına göre belirlenmektedir. Bazı üniversiteler bu bölümü sadece örgün öğretimle (yüz yüze eğitim) sunarken, bazıları da Açıköğretim Fakültesi (AÖF) üzerinden eğitim imkânı tanımaktadır.
Sertifika Alarak İş Güvenliği Uzmanı Olabilir Miyim?
İş Güvenliği uzmanı olabilmek için Türkiye’de yasal olarak belirlenmiş şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelik ve kanunlarla düzenlenmiştir. Sadece bir sertifika alarak doğrudan iş güvenliği uzmanı olunması mümkün değildir.
Tehlike sınıflarına göre işyerleri; az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere üç sınıfa ayrılır. Az tehlikeli işyerlerine C sınıfı, tehlikeliye B sınıfı, çok tehlikeli ise A sınıfı iş güvenliği uzmanı bakar. B sınıfı uzman, hem tehlikeli hem de az tehlikeli işyerlerine, A sınıfı uzman da tüm sınıftaki işyerlerine bakabilir.
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik gereği; mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar ( teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği lisans veya ön lisans programı mezunları) iş güvenliği uzmanı olabilir.
İş güvenliği uzmanı olabilmek için resmi prosedürler uygulanır; sadece sertifika kursu tamamlamak yeterli değildir. Bu süreç, iş yerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için uzmanların gerekli bilgi ve yetkinlikte olmasını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Sertifikası Veren Kurslar Gördüm. Bu Sertifika Ne İşe Yarıyor?
İnternette yada sertifika veren kurumlarda sunulan İSG sertifikaları genellikle bilgilendirici eğitimlerdir. Bu belgelerle İSG uzmanı olunamaz. Yasal olarak İSG uzmanlığı için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurumlardan alınan eğitim ve ÖSYM sınavı ile belge gereklidir.
- Sertifika eğitimleri, iş sağlığı ve güvenliği hakkında temel bilgiler verir. Katılımcılara yani o iş yerinde çalışanlara ya da iş arayanlara iş yerindeki riskler, güvenlik kuralları ve önlemler konusunda bilinçlendirme amaçlı eğitim sunar.
- Bazı iş yerleri ilgili bölümleri bitirmiş çalışanlarından sertifika talep edebilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği konusunda temel bilgisi olan çalışanlar isteyebilmektedir.
- Sertifika, özellikle küçük işletmelerde veya bazı pozisyonlarda çalışanların İSG konusunda görev almasını kolaylaştırır.
- İSG uzmanı olmak isteyenler için bu sertifika, temel bilgileri edinip, daha ileri düzey eğitim ve sınavlara hazırlanmak için bir ancak bir başlangıç niteliği sağlamaktadır.
- Bazı sektörlerde, örneğin inşaat, üretim, depo gibi alanlarda, İSG sertifikası olan kişiler tercih edilebilir.
B ve C Sınıfı Uzmanı Olmak İçin Ne Yapmalıyım?
C Sınıfı Uzman olabilmek için; Yönetmelikte belirtilen uygun lisans mezuniyetine sahip olanlar ile İSG alanında iki yıllık program mezunları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından 220 saatlik İSG uzmanlık eğitim programını tamamlamak zorundadır. Bu program, teorik ve uygulamalı derslerden oluşur. Uzmanlık sınavına başvuru, eğitim kurumu tarafından yapılır. Sınavı başarıyla geçen adaylara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından C sınıfı Uzmanlık belgesi verilir.
B Sınıfı Uzman olabilmek için; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği alanında yüksek lisans (tezsiz veya uzaktan öğretim tezsiz fark etmeksizin) yapmış mühendislik veya mimarlık fakültelerinden mezun olanlar ile teknik elemanların, B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olmaları gerekir. Bu sınava başvuru, aday tarafından bireysel olarak yapılır.
Uzman adaylarının genelde tercihi; c sınıfı uzmanlık sınavına girmeleri yerine isg alanında iki dönemde tezsiz yüksek lisans yapıp doğrudan b sınıfı uzmanlık sınavına girmeleri yönündedir. B sınıfı uzmanlık belgesi ile hem tehlikeli hem de az tehlikeli işyerlerinde çalışma imkanları bulunmaktadır.
Kimler İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksek Lisansı Yapabilir ve Yapamaz?
Kimler İSG’de Yüksek Lisans Yapabilir?
Tezsiz İş Sağlığı Ve Güvenliği Programımızı incelemek için tıklayınız.
Tezli İş Sağlığı Ve Güvenliği Programımızı incelemek için tıklayınız.
İSG alanında yüksek lisans yapabilmek için herhangi bir alanda lisans mezuniyeti olmak yeterlidir. Lakin; B sınıfı uzmanlık sınavına gireceği zaman lisans mezuniyeti “mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar (Teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği lisans mezunu” dışında ise açıktan/uzaktan (Atatürk Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi gibi) iki yıllık İSG programından mezun olması gerekir. Bu programı bitirmek ile aday teknik eleman kategorisine girer.
İstanbul Gedik Üniversitesi İş Güvenliği Ve Sağlığı Bölümümüz hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayınız.
KAYNAKÇA
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı Hakkında Yönetmelik [Resmi Gazete No: 28848]. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131226-4.htm
Türkiye Cumhuriyeti Resmi Mevzuat Portalı. (2012). 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6331.pdf
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (n.d.). İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı. https://www.csgb.gov.tr/isguvenligiuzmanligi/